شیر فلکه

شیر فلکه یا Gate Valve یکی از پرکاربردترین انواع شیرآلات صنعتی و ساختمانی است که نقش حیاتی در کنترل جریان سیالات ایفا می‌کند. این شیر با مکانیزم ساده اما مؤثر خود، امکان قطع و وصل کامل جریان را فراهم می‌سازد و به همین دلیل در شبکه‌های آب‌رسانی، سیستم‌های آتش‌نشانی، صنایع نفت و گاز، و حتی تأسیسات ساختمانی جایگاه ویژه‌ای دارد.  

ویژگی اصلی شیر فلکه، عملکرد آن در حالت کاملاً باز یا کاملاً بسته است؛ به عبارت دیگر، این شیر برای تنظیم دقیق دبی طراحی نشده بلکه برای ایجاد مسیر آزاد یا انسداد کامل جریان به کار می‌رود. همین خصوصیت باعث شده است که در پروژه‌هایی که نیاز به ایمنی، دوام و قابلیت اطمینان بالا دارند، انتخاب اول مهندسان و تکنسین‌ها باشد.  

انواع شیر فلکه بر اساس جنس و نوع زبانه

در صنعت و تأسیسات، شیر فلکه‌ها بر اساس جنس بدنه و نوع زبانه (Seat/Wedge) دسته‌بندی می‌شوند. هرکدام ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند:  

شیر فلکه برنجی (Brass Gate Valve)

- جنس بدنه: ساخته شده از آلیاژ برنج.  

- ویژگی‌ها: مقاومت خوب در برابر خوردگی، مناسب برای آب آشامیدنی و سیالات غیرخورنده.  

- کاربردها: تأسیسات ساختمانی، سیستم‌های آب خانگی، خطوط کوچک و فشارهای متوسط.  

- مزیت: وزن سبک‌تر و آب‌بندی مناسب.  

شیر فلکه چدنی (Cast Iron Gate Valve)

- جنس بدنه: چدن خاکستری یا چدن نشکن.  

- ویژگی‌ها: مقاومت مکانیکی بالا، قیمت مناسب، قابلیت استفاده در قطرهای بزرگ.  

- کاربردها: شبکه‌های آب‌رسانی شهری، سیستم‌های آتش‌نشانی، خطوط فاضلاب و صنایع سبک.  

- مزیت: اقتصادی و مناسب برای فشارهای پایین تا متوسط.  

شیر فلکه زبانه فلزی (Metal Seated Gate Valve)

- نوع زبانه: دیسک یا گوه فلزی که روی نشیمنگاه فلزی می‌نشیند.  

- ویژگی‌ها: تحمل دما و فشار بالا، مقاوم در برابر ضربه و سایش.  

- کاربردها: صنایع نفت و گاز، بخار، نیروگاه‌ها و خطوط انتقال با شرایط سخت.  

- مزیت: دوام طولانی در محیط‌های صنعتی سنگین.  

شیر فلکه زبانه لاستیکی (Resilient Seated Gate Valve)

- نوع زبانه: دیسک فلزی با روکش لاستیک (EPDM یا مشابه).  

- ویژگی‌ها: آب‌بندی کامل بدون نشتی، مقاومت در برابر خوردگی و رسوب.  

- کاربردها: شبکه‌های آب شهری، سیستم‌های آتش‌نشانی، خطوط آب خام و تصفیه‌خانه‌ها.  

- مزیت: عملکرد نرم، طول عمر بالا در محیط‌های آبی و بهداشتی.  

معرفی معروف‌ترین تولیدکنندگان شیر فلکه

1. وگ ایران (VOG Iran)

- تخصص: تولید شیر فلکه کشویی (Gate Valve) با زبانه فلزی و لاستیکی، در فشارهای کاری مختلف (PN10، PN16).  

- ویژگی‌ها: محصولات مطابق با استانداردهای بین‌المللی، مناسب برای پروژه‌های زیرساختی بزرگ مانند شبکه‌های آب‌رسانی و خطوط انتقال سیالات.  

- مزیت: تنوع بالا در مدل‌ها (دفنی، محور صعودی OS&Y، زبانه فلزی/لاستیکی) و کیفیت صنعتی قابل اعتماد.  

2. پترو تجهیز کاسپین (Petro Tajhiz Caspian)

- تخصص: عرضه و تولید شیرآلات صنعتی از جمله شیر فلکه کشویی برای صنایع نفت، گاز و پتروشیمی.  

- ویژگی‌ها: طراحی دیسک دایره‌ای برای آب‌بندی کامل، نیاز به فضای کم در خط لوله، و کاهش افت فشار در حالت باز کامل.  

- مزیت: مناسب برای خطوطی که نیاز به قطع و وصل کامل جریان دارند بدون کنترل دقیق دبی.  

3. کیز ایران (Kiz Iran)

- تخصص: اولین تولیدکننده شیر فلکه‌های کشویی برنجی در ایران (تأسیس ۱۳۶۳).  

- ویژگی‌ها: بیش از ۴۰ سال تجربه، دریافت جوایز بین‌المللی کیفیت و نشان استاندارد ملی.  

- مزیت: تمرکز بر شیرآلات ساختمانی و تأسیساتی، با کیفیتی هم‌سطح استانداردهای جهانی. همکاری با مراکز علمی و تحقیقاتی برای ارتقای محصولات.  

راهنمای خرید شیر فلکه (Gate Valve)

انتخاب شیر فلکه مناسب برای پروژه‌های ساختمانی، صنعتی یا کشاورزی نیازمند توجه به چند عامل کلیدی است. در ادامه مهم‌ترین معیارها برای خرید شیر فلکه را توضیح می‌دهم:  

1. جنس بدنه

- برنجی: مناسب برای تأسیسات ساختمانی و آب آشامیدنی؛ سبک و مقاوم در برابر خوردگی.  

- چدنی: اقتصادی و پرکاربرد در شبکه‌های آب‌رسانی شهری و کشاورزی؛ مناسب فشارهای متوسط.  

- فولادی یا استیل: مقاوم در برابر فشار و دمای بالا؛ کاربرد در صنایع نفت، گاز و نیروگاه‌ها.  

- پلیمری (مثل ویسپار): سبک، ضدزنگ و مناسب برای سیستم‌های آبیاری و خطوط آب خام.  

2. نوع زبانه (Seat/Wedge)

- زبانه فلزی: تحمل فشار و دمای بالا؛ مناسب صنایع سنگین.  

- زبانه لاستیکی: آب‌بندی کامل و بدون نشتی؛ بهترین گزینه برای آب آشامیدنی و شبکه‌های شهری.  

3. فشار کاری (PN)

- بررسی کنید شیر فلکه با فشار کاری سیستم شما سازگار باشد.  

- معمولاً شیرهای چدنی و لاستیکی برای فشارهای PN10 یا PN16 طراحی می‌شوند.  

- برای خطوط نفت و گاز یا بخار، فشارهای بالاتر نیاز است.  

4. قطر و سایز (DN)

- سایز شیر باید مطابق قطر لوله انتخاب شود.  

- در شبکه‌های شهری معمولاً سایزهای بزرگ‌تر (DN100 به بالا) استفاده می‌شود، در تأسیسات خانگی سایزهای کوچک‌تر (DN15 تا DN50).  

5. کاربرد و محیط نصب

- ساختمانی: شیر فلکه برنجی یا چدنی سبک.  

- صنعتی: شیر فلکه فولادی یا زبانه فلزی.  

- کشاورزی و آب‌رسانی: شیر فلکه چدنی یا پلیمری با زبانه لاستیکی.  

6. برند و کیفیت ساخت

- برندهای معتبر مثل وگ ایران، کیز ایران، ویسپار، پترو تجهیز کاسپین انتخاب مطمئن‌تری هستند.  

- بررسی کنید محصول دارای استاندارد ملی یا بین‌المللی باشد.  

7. هزینه و نگهداری

- شیرهای برنجی و پلیمری معمولاً سبک‌تر و کم‌هزینه‌تر در نگهداری هستند.  

- شیرهای فلزی صنعتی گران‌ترند اما عمر طولانی‌تری دارند.  

نکته پایانی

برای خرید شیر فلکه، ابتدا نوع سیال، فشار کاری، دما و محیط نصب را مشخص کنید، سپس بر اساس این معیارها جنس و نوع زبانه را انتخاب کنید. در نهایت، برند معتبر و دارای استاندارد را برگزینید تا از دوام و عملکرد مطمئن باشید.